رساله عبرانیان در زمان نهضت پروتستانها
برای مارتین لوتر ( ۱۴۸۳- ۱۵۴۶ ) این مسجل بود که پولس رسول نویسنده این رساله نمیتوانسته باشد و وقتی کتابمقدس را به زبان آلمانی ترجمه میکرد آن را خارج از نامه های پولس رسول در بخش های آخر عهد جدید قرار داد. به همراه لوتر، کلوین و بزا و دیگران نیز پولس رسول را بعنوان نویسنده این نامه رد کردند. اما هیچکدام از پدران نهضت پروتستان مکاشفه الهی بودن این رساله را به زیر سوال نبردند. زیرا برای آنها تاریخ کلیسا مهم بود که کلیسا در طول تاریخ این رساله را یک مکاشفه الهی خدا توسط روح القدس با نویسنده آن، حالا هر کس که بود، قلمداد کرده بوده است. اما برای لوتر و دیگران دو دلیل عمده در این خصوص بر نتیجه گیری آنها دخیل بود: ۱-نحوه نگارش و دستور زبان و لغات بکارگیری شده در این رساله با نامه های دیگر پولس رسول فرقی اساسی داشت. ۲-نحوه و دیدگاه الهیاتی عبرانیان در نگاه کردن به موضوع شریعت و مراسم آن، موضوع ایمان، عیسای مسیح بعنوان کاهن اعظم که آهنگ مرکزی این رساله است، پیام انجیل، مرگ و رستاخیز عیسای مسیح، کلیسا و کار آن، تمامی این دیدگاهها با پولس رسول تاحدود بسیار زیادی تفاوت داشت. جلوتر این را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
اینجا باید به جان کلوین و نظر او در خصوص نویسنده این رساله و قبول آن اشاره کنم که بیشتر ما را در قبول آسمانی بودن این رساله تشویق و هدایت میکند. خود کلوین با دلالیل فراوان و قوی اینکه پولس رسول نویسنده عبرانیان بوده است را رد میکند اما هرگز رسالت نامه را رد نکرده است. که اینکه یا توسط یکی از رسولان مسیح نوشته شده یا توسط کسی در هدایت با رسولان مسیح نوشته شده است، اما برای او قانع کننده نبود که نامی را بعنوان نویسنده معین کند. برای جان کلوین آنچه نوشته شده بود اهمیت داشت. در تفسیر نامه عبرانیان که آن را به پادشاه رومانی تقدیم نموده است در مقدمه کتاب خود چنین مدعی شده است:« بدون هیچ شک و تردیدی نوشته و رتبه آن را مقام نوشته های رسولان قرار میدهم؛ هیچ شکی ندارم که در هدایت شیطان بوده که به هر نحوی اقتدار و مکاشفه بودن آن را نقض کرده یا به زیر سوال ببرند؛ حقیقتا که هیچ کتابی در میان کتابمقدس نیست که اینگونه واضح و روشن در خصوص کهانت مسیح سخن گفته باشد، طوری که او در چنان مقام والایی در قدرت و شکوه قرار گرفته که فقط توسط یک قربانی حقیقی که او با مرگ خود تقدیم نموده، که اینچنین با تشریح مراسم گوناگون و اینچنین با بیهوده بودن آنها، در یک کلمه، به طور روشن و واضح بیان کرده که مسیح پایان شریعت است. پس بگذارید تا کلیسای خدا یا خودمان از اینچنین منفعت عظیمی روبرنگردانیم، بلکه بطور قاطع و استواری برای حفظ آن از آن دفاع کنیم.»[1]
اف اف بروس در کتاب تفسیر عبرانیان خود در تایید جان کلوین و نظر او در خصوص اینکه پولس رسول نمیتوانسته نویسنده عبرانیان باشد میگوید:« آنچه که پولس رسول و نویسنده عبرانیان در اشتراک دارند تعلیم اساسی وابسته به رسولان است؛ لیکن وقتی نزدیک آمده و به جزییات نوشته دقیق میگردیم چه بسا بگوییم نوع اندیشیدن رساله مال پولس نیست، زبان آن مال پولس نیست، و شیوه بکار بردن آیات از عهد عتیق مال پولس نیست.»[2] از اینرو او نیز مانند جان کلوین دلیلی در این نمیبیند که نویسنده عبرانیان را پولس رسول بداند.
نظر کارشناسان مسیحی عصر حاضر در خصوص این رساله
و وقتی به عمق و ژرفنای رساله عبرانیان در میان متفکرین و الهیدانان مسیحی عصر حاضر نگاه میکنیم، ما همان اهمیت و مهم این رساله را بارها و بارها از قلم آنها میخوانیم. ای تی رابرتسون یکی از کارشناسان و مفسرین نامدار مسیحی در آغاز تفسیر رساله عبرانیان تنها در چند خط توجه خواننده خود را با هوشمندی به عمق و پهنا و طول این رساله جلب میکند. او نوشته است که « احتمالا هیچ کتابی در میان نوشتجات عهد جدید بیشتر از کتاب عبرانیان با خود اختلافات حل نشدنی را نیاورده است. در این خصوص همچنین میتوان به انجیل چهارم، مکاشفه یوحنا، و دوم پطرس اشاره کرد. اما به رغم این اختلافات حل نشدنی، این کتاب رتبه والایی در خصوص عمق آگاهی و دانش، قدرت روحانی، و بعنوان شاهکاری در به تصویر کشیدن مسیح بعنوان کاهن اعظم به خود اختصاص میدهد. به مراتب کوتاهتر و خلاصه تر از انجیل چهارم است، لیکن در خود تصویری از عیسای قیام کرده از مرگ بعنوان پادشاه-کاهن، آن کس که حکومت میکند و آن کس که برای ما شفاعت میکند را ارایه داده است.»[3]
اف اف بروس در کتاب تفسیر رساله عبرانیان خود در خصوص اهمیت این رساله چنین بیان میکند:« این آن کتابی است که غایت و نهایت انجیل را با ثابت کردن و نشان دادن اقتدار مسیح- اقتدار او بعنوان کلمه کامل خدا به انسان و انسان کامل بعنوان نماینده انسان نزد خدا تثیبت میکند.»[4] پاول در کتاب مقدمه ایی بر عهد جدید در خصوص ماهیت این رساله قید میکند این یکی از آن نوشتجات عهد جدید است که دایما در زیر انتقاد است بدلیل اینکه نحوه نوشتاری گونه اییست که با تمامی نوشته های عهد جدید تماما متفاوت است. اما اعتراف میکند که:« اصول و الهیات مسیحی مدیون این نامه است. همواره از آن بعنوان یک شاهکار سخن گفته شده است.»[5] لوک تیموتی جانسون این را کمی عمیق تر به خواننده خود در خصوص اهمیت این رساله نشان داده است:« عبرانیان یکی از والاترین نوشته های عهد جدید است که به زیبایی نوشته شده، به شیوه ایی قدرتمند بحث شده، و از حیث الهیاتی غنی و سرشار است. نویسنده ناشناس آن خواننده گان خود را به دیدن یک نمای حقیقی و پایدار بودن به ایمانی تشویق میکند که برای زمان خود مجزا، جذاب، و ازار دهنده بوده است.»[6] ایشان اینگونه ادامه داده است که درک عبرانیان برای خوانندگان عصر حاضر به دلایل بسیاری دشوار است. دشوار است به دلیل عدم درک و دانش درست در خصوص نویسنده آن، مخاطبین، زمان نوشتن آن و به این نداشتن اطلاعات تاریخی، نحوه نوشتار آن که در درجه بسیار والایی از نحوه زبان یونانی پیشرفته استفاده شده است( که در هیچکدام از نوشتجات عهد جدید نمیخوانیم،) نیز مضاف میگردد. سپس به درستی به انگیزه فهم ما که باید در خواندن این رساله ما را تشویق کند میگوید:« عبرانیان به مراتب بیشتر از یک معما میباشد. هر خواننده ایی را به دیدن یک نمای واقعی و حقیقی دعوت میکند، در درک عیسای مسیح، و به یک حس هویت و شخصیت خاص مسیحی که در میان نوشتجات عهد جدید بینظیر بوده که برای خواننده عصر حاضر چه درک و چه قبول آن دشوار است.»[7]
آنچه مرا عمیق تر به قدردانی دکتر تیموتی جانسون در تفسیر عبرانیان او بیش از هر مفسر و کارشناس مسیحی وامیدارد نگاه آسمانی و زمینی و توامان ایشان به عمق این رساله در به تصویر کشیدن عیسای مسیح تاریخ است. در این زمانه ایی که مابین بخصوص نو ایمانداران مسیحی فارسی زبان و چه در مسیحیت دنیای ما، هر کس دوست دارد از کلوچه مسیح بخورد و لذت ببرد(!) این لوک تیموتی جانسون است که به آن مسیح در عبرانیان اشاره میکند که با دنیای ما به مراتب غریب و غریب تر میگردد. از آن مسیح که نویسنده عبرانیان به ما میگوید راه به بلوغ مسیحی و رشد مسیحی رسیدن از رنج و جفا برای ایمان ما میگذرد.[8] او میگوید:« هیچ نوشته ایی در عهد جدید قادر نبوده در یک نمای جامع از ماجرای ایمان اولیه مسیحیان به عیسی و تمامی سختی ها و دشواریهای آن سخن گفته، سپس انسان بودن و خدا بودن او را، مصلوب شدن و همچنین رستاخیز او را، بدن مجروح و همچنین ایمان مطیع وار او را، در یک نمای واحد عیسی بعنوان کاهن اعظم به تصویر بکشد. یک تصویر عظیم و خارق العاده است. و همچنین تصویریست که از قدردان بودن برای ایثار و قربانی شدن در راه باور عقیدتی سخن میگوید، و چنین قدردانی به صورت جدی و عمیق مابین مسیحیت امروزی ما غایب است.»[9] اکنون این را بردارید و روبروی این سازمانهای به قولنا مسیحی فارسی زبان که دایما از انجیل شفا و موفقیت و سلامتی و پول و پیروزی صحبت میکنند مانند شیپوری به صدا درآورید تا آنها را از این خواب کشنده ایی که در آن هستند بیدار کند!
و نهایتا باید به دکتر جرج گاتاری اشاره کنم که به درستی و زیبایی تمام رساله عبرانیان را در یک جمله خلاصه کرده است. « پیام عبرانیان را میتوان در یک جمله خلاصه کنیم: « خدا به گونه ایی موثر بواسطه عیسی با ما سخن گفته است.»[10] این جمله گاتاری شاید برای ما در یک نظر عادی و ساده بیاید اما با کمی دقت کردن و اندیشیدن به آن باید ناگهان ما را به این حقیقت الهی که تمامی نوشتجات عهد عتیق به آن وعده دادند و عهد جدید آن را در عیسای مسیح کمال یافته و انجام شده دید تاکید و یادآوری کند. که ما در عیسای مسیح خدا را شنیدیم. لطفا برای چند دقیقه به این فکر کنید! رساله عبرانیان با قدرت و زبردستی و مهارتی خاص این را برای خواننده خود تشریح کرده است. و ما قصد داریم آن را با هم و تا مقداری که جسم زمینی ما اجازه میدهد بررسی و نگاه کنیم.
ادامه دارد...
نوشته: حسین گل هاشم
[1] Calvin John Calvin’s New Testament Commentaries Erdman publ. MI. 1976. P.1.
[2] Ibid. Xli
[3] Robertson A. T. Word Pictures in the New Testament Broadman Press. TN. 1932. P.327.
[4] Bruce F. F. The Epistle to the Hebrews Eerdmans publ. MI. 1977. p. XII
[5] Powell A. Mark Introducing the New Testament baker pub. MI. 2009. P.427.
[6]Ibid. 1.
[7] Ibid. 2.
[8] Ibid.2.
[9] Ibid.
[10] Guthrie H. George Hebrews the NIV Application Commentary Zond. MI. 1998. P.11.