بررسی افسسیان بخش ۶
افسسیان ۲: ۱۱- ۱۳
غریبه های آشنا
در این بخش میخوانیم: «۱۱ لهذا بیاد آورید که شما در زمان سلف (ای امتهای در جسم که آنانی که به اهل ختنه نامیده میشوند اما ختنه ایشان در جسم و ساخته شده بدست است شما را نامختون میخوانند،) ۱۲ که شما در آن زمان از مسیح جدا و از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی و از عهدهای وعده بیگانه و بی امید و بی خدا در دنیا بودید. ۱۳لیکن الحال در مسیح عیسی شما که در آن وقت دور بودید به خون مسیح نزدیک شده اید.»
لطفا دقت کنید به دو عبارت بسیار مهم در آغاز و در طول این چند خط. یکی حرف ربط « لهذا» یا « بنابر این» یا « به این دلیل،» است و دیگری « شما » یا سوم شخص جمع. در مورد اول، یک خواننده کنجکاو که این حرف ربط را میخواند باید از خودش بپرسد: بنابر چه؟ به کدام دلیل؟ پاسخ این سوال عالی جای دوری نیست، آنها را قبلا با هم مطالعه کرده ایم، انها ایات ۱ تا ۱۰ همین بخش هستند. یعنی آنچه تاکنون از آیات ۱ تا ۱۰ گفته بود را در با یک حرف ربط به آنچه که قصد دارد پس از این حرف ربط بگوید وصل میکند. جایی که بررسی کردیم و دیدیم که فصل ۲ ایات ۱ تا ۱۰ به دو بخش تقسیم شد: آیات ۱ تا ۳ از گذشته ایمانداران افسس و ما زمانی که در گناه و اسارت شیطان بودیم سخن میگفت و آیات ۴ تا ۱۰ از فیض رایگان خدا برای آزاد سازی ما از این اسارت. با در نظر داشتن این دو جمعبندی از آیات ۱ تا ۱۰ ، ما بلافاصله حرف ربط بنابر این را داریم. بنابر آنچه که از ۱ تا ۱۰ گفته بود.
اما در خصوص « شما،.“ در آغاز این جمله”لهذا بیاد آورید که شما؛» مجددا برای خواننده کنجکاو این باید تاکنون جا افتاده باشد که پولس رسول از آغاز این نامه با دو اسم جمع دوم شخص جمع و اول شخص جمع، سعی کرده تا پیام خود را به ایمانداران شهر افسس یا کلیسای خداوند مراوده نماید. لطفا در نظر داشته باشید به اهمیت این « ما » و « شما » در این نامه. ما تاکنون دانسته ایم که خوانندگان نامه غیر یهودیان ایمانداران مسیحی شهر افسس هستند. پولس رسول در رساندن پیام خود نمیخواهد مطلبی را بگوید که گویی خواننده او کاملا میفهمد که منظور او چیست. تصور کنید شما نامه ایی به دوست مکانیک ماشین خود مینویسید و در این نامه در باره فرمولهای شیمیایی صحبت میکنید بدون اینکه دوست مکانیک شما هیچ از این امور بداند یا حتی هیچ اطلاعاتی داشته باشد. آیا او از شما تعجب نمیکند؟ یا اینکه به شما نمیگوید آیه این نامه برای من نوشته بودید چون من هیچ از این اسم سدیم و کلسیم نفهمیدم!
در همان آغاز نامه افسسیان بدلیل اینکه خوانندگان یا دریافت کنندگان نامه مسیحیان غیریهودی بودند، پولس رسول بارها از « ما » و « شما » برای رساندن پیام اصلی خود استفاده کرده است. همانطور که در آیه ۱ فصل ۲ میخواندیم ما بخوبی این ما و شما را با هم در یک تشخیص بسیار قدرتمند تاثیر گناه و خطا با هم دیدیم. با هم دیدیم که اگر خوانندگان مسیحی غیریهودی نامه در خطاها و گناهان مرده بودند، « و شما را که در خطایا و گناهان مرده بودید،» حتی یهودیان نیز مانند آنها در خطاها و گناهان خود مرده بودند، « که در میان ایشان همه ما نیز در شهوات جسمانی خود قبل از این زندگی میکردیم.»
اگر پولس به این استدلال خود ادامه میداد و زمینه و گذشته دینی و فرهنگی و سنتی آنها را قید نمیکرد( جدا از طبیعت مشترک گناه آلود انسان که ذاتا از نسل آدم گناهکار بدنیا آمده است. رومیان ۵ : ۱۲ ) به نظر میرسید با گروهی سخن میگفت که گویی از ابتدا در باره رحمانیت خدا و محبت عظیم او در مسیح از قبل میدانستند، گویی از قبل با مسیح آشنایی داشتند از وعده های آسمانی و دولت بیکران جلال آینده باخبر بودند و راه ایمان را میدانستند که فقط بخشش خداست، فیض خداست نه از راه اعمال و کارهای انسانی. اگر پولس به ایمانداران افسس در خصوص گذشته فکری و دینی و مذهبی و جهان بینی آنها سخن نمی گفت و به آنها نمی گفت که چه کسی بودند؟ چه اتفاقی افتاد؟ و اکنون چه شدند؟ گویی تمام استدلال پولس مشتی سخنان روحانی ایی بود که به باورهای ناستیک آن زمان نزدیک بود. گروهی که باور داشتند همه چیز از عالم بالا آمده است، انسان جسم است و آلوده به گناه و نهایتا به جلال و نور روحانی مبدل شده و به عالم بالا برمیگردد. جسم و زمین آلوده است و باید از آن دوری کرد و فقط باید به آسمان و امور روحانی اندیشید. عزیزان! عیسای مسیح و باور و تعالیم او و اراده یهوه خدای قدوس در انجام و پیشبرد ملکوت آسمانی خود توسط فرزند یگانه خود به مراتب گسترده تر و عظیم تر از این باور تخیلی و تماما روحانی ناستیک ها بود. پس پولس رسول باید با آنها از خودشان و گذشته آنها سخن میگفت.
این آن اشکال عظیم و درد جانکاه کلیساها و خدمات مسیحی فارسی زبان امروز است. همه آنها مدعی هستند که قصد دارند ایران را نجات بدهند(!) و ایرانی را مسیحی کنند(!) و ساعتها و روزها و ماهها و سالها در تعالیم و فعالیتهای خود از کتابمقدس و مسیح والهیات مسیحی سخن میگویند اما بندرت به گوش میرسد و میبینیم که واعظی، معلمی از زمینه و فرهنگ و باور و دین گذشته ایرانیان حرفی بزند. نه برای توهین کردن به این شخص و آن شخص و نه اینکه مسخره کردن باورهای دین اسلام و قرآن، بلکه انگشت گذاشتن به آن جهان بینی و دیدگاه و بافتی که بابت این دین و این تعلیم از نیاکان ما به نسل ما، به خود ما، به من و شما، رسیده است و آنها در بافت فکری و روحی و احساسی ما هستند. و باور میکنید یا نه ما آن را با خود به داخل کلیسا و زندگی مسیحی خود میکنیم و کرده ایم. مسیحی هستیم اما مانند مسیحی شیعه زده فکر میکنیم. مسیحی هستیم اما جهان بینی ما هنوز جهانی بینی اسلامی است. مسیحی هستیم اما هنوز نه از گناه اولیه آدم و حوا صحبت میکنیم( مطلبی که در قرآن هرگز بر آن تاکید نشده است.) و نه آنچنان از مرگ و صلیب مسیح که برای ما لعنت شد و کرد( طوری که در قرآن هرگز از آن صحبت نشده است.)
به نظر میرسد که این سازمانهای مسیحی نمیخواهند به عمق این تاریکی و منجلاب گناهان سابق خودشان و گناهان انسان بروند و آن را به آنها نشان بدهند، و نشان بدهند که بدون مسیح که بودند و در مسیح که هستند و بدون فیض عیسای خداوند در مرگ او برای کفاره گناهان ما، ازادی آنها از دست نیروهای پلید شیطانی محال بوده و هست. این آن کاری است که پولس رسول در آیه ۱۱ به بعد انجام داده است.
او رو به ایمانداران مسیحی غیریهودی شهر افسس چنین ادامه میدهد: «لهذا بیاد آورید که شما در زمان سلف( ای امتهای در جسم که آنانی که به اهل ختنه نامیده میشوند اما ختنه ایشان در جسم و ساخته شده بدست است شما را نامختون میخوانند.) » جمله تمام نشده است پس باید آن را ادامه داد، « که شما در آن زمان از مسیح جدا و از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی و از عهدهای وعده بیگانه و بی امید و بی خدا در دنیا بودید.»
لطفا دقت کنید به مسیری که جملات پولس رسول طی کرده تا به مقصد آنچه که در نظر دارد که بیان کند برسد. او ابتدا از خوانندگان نامه خود میخواهد به زمانی فکر کنند یا بخاطر بیاورند که از طرف یهودیان به عنوان امت نامختون یا ختنه نشده معروف بودند. یعنی چه؟ برای خواننده قرن بیست و یکم این شاید هیچ ارزش گفتگو نداشته باشد اما این موضوع ریشه ایی عمیق در باور و سنت دیرینه ثبت شده در کتابمقدس دارد. کمااینکه برای من و شما که از دین اسلام به راه مسیح قدم گذاشته ایم آنچنان مهم بنظر نمیرسد. اما اجازه بدهید تا کمی در این خصوص سخن بگوییم.
عهد ختنه در باور یهود و باور اهمیت آن
برای ما که از دین اسلام آمده ایم موضوع ختنه شدن کاملا عادی و جا افتاده است. این در باره کل جماعت مسلمان در خاورمیانه صدق میکند. هر چند اگر از مسلمانان بپرسید چرا شما پسران خودتان را ختنه میکنید بعید میدانیم که دلیل قانع کننده ایی بر طبق نوشتجات خودشان یعنی قرآن و احادیث و روایان آنها داشته باشیم. زیرا ختنه کردن مختص به یهود و اعراب نبود. در خاورمیانه و مصر سالها قبل از ابراهیم این سنت وجود داشته است. اما چرا وارد نوشتجات کتابمقدس شد و دلیل آن چه بود؟ پس چه چیزی منحصربفرد در خصوص فرمان خدا برای ختنه شدن در عهد عتیق بود؟
برای اولین بار ما در باره موضوع ختنه از قلم موسی در شرح حال زندگی ابراهیم میخوانیم. نکته بینهایت مهم و حایز اهمیت در خصوص ابراهیم و ختنه شدن او و پسرانش در زمان وقوع آن در زندگی ابراهیم است. زیرا با درک زمان و مکان روی دادن آن پرده بزرگی از پیش روی فکر ما در درک درست این موضوع برداشته میشود. ابراهیم از پایان فصل ۱۱ کتاب پیدایش به قلم موسی وارد نوشتجات کتابمقدس میشود. یا بهتر بگویم ، ابرام، زیرا در این زمان هنوز اسمش ابراهیم نبود. در این زمان ابرام و خانواده او در اور کلدانیان بسر میبرند. تقریبا در جنوب غربی رودهای دجله و فرات در عراق فعلی. آیا در این زمان ابرام خدای یکتا و یهوه خدای قدوس که ما از آن آگاهی داریم را میپرستید؟ آیا ابراهیم ختنه شده بود؟
در آغاز باب ۱۲ خداوند با ابراهیم در خصوص برگزیدگی او و نسل او سخن میگوید که چگونه او و نسل او برکت برای خود و برای تمام دنیا خواهند بود. در این زمان ابراهیم ۷۵ ساله است و هنوز ختنه نشده است.( ۱۲: ۴ ) این وعده عهد خدا به ابراهیم مجددا در پیدایش ۱۵ : ۴- ۵ تکرار میشود که خداوند به ابراهیم میفرماید او را برکت عظیمی خواهد داد. سپس موسی مینویسد: « و بخداوند ایمان آورد(ابراهیم) و او( خدا) این را برای وی عدالت محسوب کرد.» ( ۶- ۷ ) نه قبل از این عادل شمردگی و نه پس از این میخوانیم که خداوند به ابراهیم بگوید حال چون ترا عادل شمرده ام، به دلیل ایمانت، پس حال باید ختنه شوی! ابراهیم هیچکاری برای انتخاب شدن خود نزد خدا نکرده بود. این خود خدا بود که ابراهیم را انتخاب کرده بود درست قبل از اینکه ختنه شود و درست قبل از اینکه به او وعده بدهد که زمین کنعان را به نسل او خواهد داد.
در باب ۱۷ اکنون ابراهیم که ۹۹ ساله است و ۲۴ سال پیش از حران وارد کنعان شده بود، خداوند یهوه با او عهد میبندد. یهوه او را ابراهیم پدر امتهای فراوان میگرداند. و میفرماید: « و عهد خویش را در میان خود و تو و ذریتت بعد از تو استوار گردانم که نسلا بعد نسل عهد جاودانی باشد تا ترا و ذریت ترا خدا باشم.» سپس یهوه به ابراهیم میفرماید: « اما تو عهد مرا نگاه دار، تو و بعد از تو در نسلهای ایشان.» ( ۱۷ : ۱- ۹ ) این چه نوع عهدی بود؟ یک عهدی بود که تماما بین ابراهیم و خدای نادیده بود. در آن زمان وقتی کسی با کس دیگر عهد یا پیمانی میبست بابت آن وثیقه یا مبلغ یا چیزی بعنوان ضامنیت اجرایی آن عهد میگرفت. مثل آن عهدی که تامار با یهودا بست.( پیدایش ۳۸ : ۱۶- ۱۸ )
اقوام دیگر نیز در آن زمان ختنه کردن مردان را داشتند. این مذاهب ابتدا مردان را ختنه میکردند تا آنها مقبول خدایان خود شده تا خدایان به آنها برکت بدهند و اطاعت خود را نشان بدهند. اما خدای یهوه ابتدا برکت داده است، وعده داده است، آن را تکرار کرده است و حتی نشان عهد خود را نیز در تولد اسماعیل به ابراهیم قبل از ختنه شدنش داده بود( هر چند اسماعیل فرزند وعده نبود) اما خدا نشان داده که قادر است از غیرممکن ، ممکن بسازد تا وفاداری خود را به عهد خود ثابت نماید.
اما در خصوص عهد خدا با ابراهیم وقتی خدا با ابراهیم عهد بست، خدای نادیده چه میتوانست بعنوان تضمین عهد خود به ابراهیم بدهد. او نشان ختنه را داد که بعنوان یک عهد جسمانی و بیرونی و قابل روبت بود و از دید خدای قدوس هیچ ارزش و بهای نجات و رستگاری و نیکو شمردن شخص را نداست.( رومیان ۴: ۹ – ۱۲ ” ۹ پس آیا این خوشحالی بر اهل ختنه گفته شد یا برای نامختونان نیز؟ زیرا می‌گوییم ایمان ابراهیم به عدالت محسوب گشت. ۱۰ پس در چه حالت محسوب شد، وقتی که او در ختنه بود یا در نامختونی؟ در ختنه نی، بلکه در نامختونی؛ ۱۱ و علامت ختنه را یافت تا مُهر باشد بر آن عدالت ایمانی که در نامختونی داشت، تا او همه نامختونان را که ایمان آورند پدر باشد تا عدالت برای ایشان هم محسوب شود؛ ۱۲ و پدر اهل ختنه نیز یعنی آنانی را که نه فقط مختونند بلکه سالک هم می‌باشند بر آثار ایمانی که پدر ما ابراهیم در نامختونی داشت.. “ و غلاطیان ۵: ۶ ” ۶ و در مسیح عیسی نه ختنه فایده دارد و نه نامختونی بلکه ایمانی که به محبت عمل میکند.. “ و اول قرنتیان ۷ : ۱۹ ” ختنه چیزی نیست و نامختونی هیچ، بلکه نگاه داشتن امرهای خدا.“ لطفا در نظر داشته باشید اینها را پولس یهودی زاده نوشته که خودش احتمالا در هشت روزه گی ختنه شده بود و برای یک مدت طولانی یک شریعتدار پرغیرت یهود بود که از ختنه و تمامی سنت و شریعت موسی دفاع میکرد.)
پس هر وقت ابراهیم نشان ختنه خود را میدید آن عهد خدا را با او به یاد میاورد. و پسرانش نیز و یعقوب نیز و تمامی اسراییل. عهد ختنه همواره نشان وفاداری خدا به عهد خود بود و همواره نشان این بود که اسراییل میبایست وفاداری خدا را به عهدهای خود تمجید کرده و بیشتر و بیشتر خدای خود را پرستش میکرد. اما متاسفانه با مرور زمان، بخش جسمانی ختنه ماند و بخش پرستش خدای عهدها فراموش شد.
به مرور زمان اسراییل ختنه را میزان و معیار نسل برگزیده بوده دانست اما فراموش کرده بود که این نسل برگزیده همچنین برگزیده شده بود که کاهنان خدای زنده بر روی زمین باشند( خروج ۱۹: ۵- ۶ ) و بواسطه اسراییل و بواسطه نشانه خوب و پسندیده و رفتار و اعمال و افکار آنها تمامی اقوام دنیا، آنهایی که خدای غیر را پرستش کرده یا اصلا خدایی را پرستش نمیکردند توبه و بازگشت کرده و خدای اسراییل را خدای خود بدانند. در طول تاریخ اسراییل انسانهایی بیشماری که غیر اسراییلی بودند اما چون رفتار خداپسندانه و نیکوی اسراییلیان را دیدند خدای غیر را ترک کرده و خدای یهوه را پرستش کردند. نمونه بارز و آشکار این، روت است چون با نعومی و رفتار او اشنا شد، خدایان نیاکان خود را ترک کرد و انتخاب کرد تا خدای نعومی را خدای خود بداند.
همچنین باید اضافه کرد که اسراییل نه تنها چنین نکرد، نه تنها نمونه پاک و مقدسی از خدای یهوه در بین اقوام نبود بلکه بدلیل آنها اقوام دنیا خدای یهوه را توهین میکردند. اما ریاکاری و ظاهرپرستی اسراییل ادامه یافت و ختنه و ختنه شدن را میزان و ملاک اسراییلی بودن، برگزیدگان خدای حی بودن، و تمامی برکات وعده را دریافت کردن دانستند. و آنقدر در این برداشت غلط و نادرست پیش رفتند که اقوام غیر اسراییلی را قوم نامختون نامیدند و از اینرو آنها را ناپاک و ملعون شده محسوب کردند و با نامیدن آنان بعنوان نامختون آنها را تماما از میراث و برکات وعده داده شده به ابراهیم به تمامی اقوام دنیا مجزا و محروم دانستند. ( داوران ۱۵ : ۱۸ و اول سموییل ۱۷ : ۲۶ و ۳۶ و اشعیاء نبی ۵۲: ۱ و حزقیال نبی ۳۱: ۱۸)
پس برای خدای قدوس اسراییل هرگز ختنه مهم نبود و هیچ ارزش روحانی و رابطه ایی و برگزیدگی و انتخاب شدن یک قوم و نه قوم دیگر نداشت. خداوند دل ختنه شده از گناه و ختنه شده از شرارت و پلیدی و فساد را میخواست نه فقط جسم ختنه شده را. این را بارها انبیاء اسراییل تاکید کرده بودند. در همان کتاب تثنیه به قلم موسی میخوانیم: « پس غلفه دلهای خود را مختون سازید و دیگر گردنکشی منمایید. زیرا یهوه خدای شما خدای خدایان و رب الارباب و خدای عظیم و پرقدرت و مهیب است.» ( تثنیه ۱۰ : ۱۶- ۱۷ ) و « و یهوه خدایت دل تو و دل ذریت ترا مختون خواهد ساخت تا یهوه خدایت را به تمامی دل و تمامی جان خود دوست داشته زنده بمانی.» ( تثنیه ۳۰ : ۶ ) در کتاب دیگر موسی در لاویان همین مضمون را میخوانیم:« پس اگر دل نامختون ایشان متواضع شود و سزای گناهان خود را بپذیرند. آنگاه عهد خود را با یعقوب به یاد خواهم آورد و عهد خود را با اسحق نیز و عهد خود را با ابراهیم نیز بیاد خواهم آورد و آن زمین را بیاد خواهم آورد.» ( لاویان ۲۶ : ۴۱- ۴۲ ) بی شک ارمیاء نبی که خود نیز درد جانکاه به اسارت رفتن اورشلیم را با تمام گوشت و پوست خود حس کرده بود، بیش از هر نبی دیگر اسراییل به ارزش و عمق معنای ختنه روحانی دل و جان و فکر از شرارت و فساد و نااطاعتی پی برده بود. او از جانب خدا با هدایت روح القدس میگوید: « ای مردان یهودا و ساکنان اورشلیم خویشتن را برای خداوند مختون سازید و غلفه دلهای خود را دور کنید مبادا حدت خشم من بسبب بدی اعمال شما مثل آتش صادر شده افروخته گردد و کسی آن را خاموش نتوان کرد.» ( ارمیاء نبی ۴ : ۴ ) « کیستند که به ایشان تکلم نموده شهادت دهم تا بشنوند؟ هان گوش ایشان نامختون است که نتوانند شنید. اینک کلام خداوند برای ایشان عار گردیده است و در آن رغبت ندارند.» ( ارمیاء ۶: ۱۰ ) و « زیرا که جمیع این امتها نامختونانند و تمامی خاندان اسراییل در دل نامختون اند.» ( ارمیاء نبی ۹ : ۲۶ )
بعد از آمدن عیسای مسیح بر روی زمین و آوردن انجیل فیض و رستگاری خدا و دادن روح القدس خدا و تعمید از او، این نامختونی دل و فکر و جان یکبار برای همیشه از بین رفت و دیگر مختون بودن جسم هیچ ارزشی نداشت و بالیدن و نازیدن به آن نیز هیچ نشانه عهد خدا با شخص نمیشد. و به هیچ عنوان مانع نرساندن پیام انجیل به آنها و وارد شدن آنها به کلیسای مسیح نمیشد. در ابتدای تاریخ کلیسای مسیح، ایمانداران یهودی با این اصل مشکل بسیار شدیدی داشتند که آن را یکبار برای همیشه در شورای کلیسای اورشلیم حل کردند.( اعمال ۱۵: ۱- ۲۹ )
پس وقتی پولس در افسسیان میگوید که : «لهذا بیاد آورید که شما در زمان سلف( ای امتهای در جسم که آنانی که به اهل ختنه نامیده میشوند اما ختنه ایشان در جسم و ساخته شده بدست است شما را نامختون میخوانند.) » او قصد دارد تا زیر سه چیز خط بکشد!
۱- شما یک گذشته ایی دارید که با قوم یهود متفاوت است.
۲- به دلیل این تفاوت یهودیان شما را نامختون و بدور از عهد و برکات وعده خدا به ابراهیم صدا میکردند.
۳-اما ختنه یهودیان فقط یک ختنه انسانی و در جسم بود و نه ختنه روح و فکر و جان از شرارت و فساد و گناه.
سپس در آیه بعدی از این فرق بین دو قوم و دو ملت و دو نسل و نژاد استفاده کرده و نه بر ختنه نبودن و بودن آنها یا بر اهمیت موضوع ختنه،( در نظر داشته باشید کار فیض خدا را! پولس رسول یک یهودی زاده بود و خود او، مانند عیسای مسیح، در سن مشخصی در زیر شریعت موسی ختنه شده بودند، اما اکنون چیزی را ورای یک عمل شریعت بیان میکند!) بلکه بر فرق اساسی آنها با خدای کتابمقدس :« در زمان سلف،» یا قبل از اینکه به مسیح عیسی ایمان بیاورند. پس ادامه میدهد، « که شما در آن زمان از مسیح جدا و از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی و از عهدهای وعده بیگانه و بی امید و بی خدا در دنیا بودید.»
خواننده عزیز فارسی زبان، آیا در این آیه گذشته خودمان و نیاکانمان را نمبینیم؟ من وشما فکر میکردیم که الله را بعنوان یک خدا میپرستیدیم یا واقعا خدا را میپرستدیم؟ خوب نگاه کنید به این پنج موردی که پولس رسول به ایمانداران غیریهودی افسس میگوید آنها چه نداشتند و چه نبودند. سپس پای خودتان را در کفش ایمانداران شهر افسس و کلیسای خداوند بگذارید. ایا قرابت و شباهتی بین ما نیست؟
لطفا در نظر داشته باشید که سالها قبل از این نامه در نامه به ایمانداران شهر روم بنام « رومیان » پولس رسول به طور خاصی آنچه خداوند در انتخاب و برگزیدگی قوم اسراییل در اجرا و پیشبرد طرح الهی خود انجام داده و به کمال رسانیده بود را میخوانیم. در نامه رومیان ابتدا میخوانیم که کلام خدا به یهود داده شد.( رومیان ۳: ۲ ) و سپس مزیت و برتری یهود را نام میبرد : « که ایشان اسراییلی اند و پسر خواندگی و جلال و عهدها و امانت شریعت و عبادت و وعده ها از آن ایشان است. که پدران از آن ایشانند و از ایشان مسیح به حسب جسم شد که فوق از همه است خدای متبارک تا ابدالاباد. آمین.» ( رومیان ۹ : ۴- ۵ )
در این بخش از نامه افسسیان او کمبود و نقصان غیریهود را نام میبرد: ۱-از مسیح جدا ۲- از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی ۳- از عهدهای وعده بیگانه ۴- بی امید ۵ – بی خدا در دنیا.
اجازه بدهید نگاهی مختصر به این ۵ مورد بیاندازیم و ببینیم منظور پولس رسول از بیان اینها چیست.
۱-از مسیح جدا
در همان ابتدای نامه نوشتیم که یک حرف اضافه نقش بینهایت مهمی را در این نامه پولس رسول ایفا کرده است و آن حرف « در » است عبارت « در مسیح.» یعنی کسانی که بخشی از مسیح هستند. جزیی از مسیح خداوند هستند. اکنون تصور کنید که ایمانداران شهر افسس( همانند من و شما روزی که مسلمان یا بیخدا و بی مسیح بودیم،) ما در مسیح نبودیم. جدا از مسیح بودیم. منظور پولس جدا از مسیح این است که آنها بدون مسیح بودند، فاقد از مسیح بودند. در باور آنها نامی بنام « مسیح » یا « ماشیح» نبود. مسیح یا ماشیحا متعلق به قوم یهود و کتابمقدس نوشته انبیاء آنها بود. پس نه اسم مسیح و نه باور این که او که بود با آنها بود. نمیدانستند که مسیح کیست و چه کرد و چه گفت. مسیح در جهان بینی آنها هیچ جایی نداشت. این همان فقدان و جدایی بود که بقول نویسنده عبرانیان بدون آن نمیتوان خدا را دید. « در پی سلامتی با همه بکوشید و تقدسی که به غیر از آن هیچ کس خداوند را نخواهد دید.» ( عبرانیان ۱۲ : ۱۴ ) برای ما فارسی زبانانی که از زمینه اسلام آمده ایم هیچ کمتر از این نیست. بله ما از عیسی بن مریم میدانستیم. بر طبق احادیث و نوشتجات قران او یکی از پیامبرین معصوم و اوالاالعزم بود و معجزات و کارهای عظیمی به او نسبت داده شده بود. حتی به او کلام الله یا روح الله میگفتند. اما آیا از « مسیح » شنیده بودیم؟آیا با مسیح بودیم؟ از کسی که خدای متجسم بود که میامد و آمرزش گناهان را برای گناهکاران با مرگ خود و تضمین رستاخیز از دنیای مرگ را با رستاخیز خود از مرگ به عنوان فیض عظیمی برای ما گناهکاران به روی زمین میاورد. آیا میدانستیم که این مسیح صورت نادیده خدای قدوس و او نیکی و عدالت و قدوسیت ما گشت؟ ابدا! این یک کفر بود! حتی ذره ایی در باور ما در خصوص این مسیح خطور نکرده و یا اگر کرده بود در پشت ابری غلیظ از شک و تردید و ناباوری گم و پنهان شده بود. ما در آن زمانها اسیر مذهب و شریعت دین پدران خود بودیم. و از هدیه رایگان فیض خدا در مسیح بیخبر و از آن جدا بودیم.
۲-از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی
عبارت یونانی وطنیت یا شهروندی فقط یکبار دیگر در نامه اعمال رسولان ۲۲: ۲۸ آمده است که پولس رسول خود را شهروند روم میداند. با دانستن شهروند بودن روم تمامی مزایا و حقوق یک رومی شامل حال پولس میشد. چه از دید سیاسی و چه اجتماعی مجموعه ایی از مزیت ها و برتری ها را بدست میاورد که شهروند غیررومی هرگز قادر به بدست آوردن آن یا انجام آن نداشت. وقتی پولس رسول میگوید شما از وطنیت خاندان اسراییل اجنبی بودید، منظور او این بود که چه از دید سیاسی چه اجتماعی و چه اقتصادی از تمامی مزایا و برتری های یک اسراییلی برخوردار نبوده و بیگانه بودید. شاید منظور پولس این بود که در خاک سرزمین وعده خدا به ابراهیم و در یک خانواده و نسلی که از نسل وعده یعنی اسحاق باشد بدنیا نیامدید. نتیجتا تماما از آن نسلی که خدا به ابراهیم وعده میدهد که آنها را برکت خواهد داد بیگانه بودید. و این مورد سوم را تایید میکند.
۳- و از عهدهای وعده بیگانه
آنچه که خداوند از همان زمان آفرینش پس از سقوط آدم و حوا به آنها داده بود که نجات دهنده ایی برای غلبه بر مرگ و گناه خواهد امد که بر شیطان پیروز خواهد شد و او را نابود خواهد کرد. آیا پولس از این وعده سخن میگوید؟ در نامه اعمال رسولان در اولین سفارت بشارتی خود رو به یهودیان چنین میکند: « پس ما بشما بشارت میدهیم بدان وعده ایی که به پدران ما داده شد. که خدا آن را به ما که فرزندان ایشان میباشیم وفا کرد وقتی که عیسی را برانگیخت.» ( اعمال رسولان ۱۳ : ۳۲- ۳۳ ) اما یهوه به ابراهیم چنین وعده میدهد که: « و عهد خویش را در میان خود و تو و ذریتت بعد از تو استوار گردانم که نسلا بعد نسل عهد جاودانی باشد تا ترا و بعد از تو ذریت ترا خدا باشم.» ( پیدایش ۱۷ : ۷ ) آیا ما که از دین اسلام آمده ایم هرگز از چنین عهدی با خبر بودیم؟
۴-بی امید
منظور پولس از این امید چیست؟ چه امیدی؟ ارمیاء نبی میگوید که خداوند یهوه امید اسراییل و نجات دهنده او در وقت تنگی بوده است( ارمیاء نبی ۱۴ : ۸ ) و جای دیگر میگوید که او طوری امید اسراییل است که اگر او را ترک کنند، اسراییل شرمنده خواهد شد.( ۱۷ : ۱۳ ). پولس به یهودیان شهر روم میگوید که او او بدلیل موعظه و بشارت « امید اسراییل» در زنجیر افتاده است. ( اعمال ۲۸ : ۲۰ ) میدانیم که منظور پولس از امید اسراییل، شخص عیسای مسیح بود. اما آیا تمام انسانها بی امید هستند؟ و اگر نه سوال دوم این است که امید آنها به چیست؟ آیا در این امید آنها جایی برای خدایی که خالق آنها میباشد وجود دارد؟ آیا اصلا خدا در امید آنها هست؟ ما میدانیم که خدا خود را و امید خود را در دل آنها قرار داده است و خود را به آنها در دل آنها مکشوف کرده بود. اما آنها چه کار کردند؟ انسان گناهکار خواهش و شرارت دل خود را به خدای نادیده ترجیح و برتری داد. « زیرا هر چند خدا را شناختند ولی او را چون خدا تمجید و شکر نکردند بلکه در خیالات خود باطل گردیده دل بی فهم ایشان تاریک گشت.» ( رومیان ۱ : ۲۱ ) و چون دل تاریک گردید روز تاریک میگردد و چون امروز تاریک گردد، فردا و اینده تاریک میگردد از اینرو دیگر امیدی باقی نخواهد ماند.
اما امید به چه؟ احتمال اینکه در دید پولس رسول این امید منظور امید رستاخیز از مرگ بوده باشد بینهایت زیاد است. در اولین نامه خود به ایمانداران تسالونیکی پولس رسول مینویسد: « اما ای برادران نمیخواهم شما از حالت خوابیدگان بیخبر باشید که مبادا مثل دیگران که امید ندارند محزون شوید.» ( ۴ : ۱۳ ) در نامه خود به ایمانداران کولسی میگوید: « بسبب امیدی که به جهت شما در آسمان گذاشته شده است که خبر آن را در کلام راستی انجیل سابقا شنیدید.» ( ۱: ۵ ) و ادامه میدهد که : « که خدا اراده نمود تا بشناساند گه چیست دولت جلال این سر در میان امتها که آن مسیح در شما و امید جلال است.» ( ۱: ۲۷ )
پس میتوانیم بگوییم به احتمال بسیار قوی، منظور امید، همان امید رستاخیز از مردگان است. اما همه روزی برمیخیزند( هر چند بعضی از ادیان باوری متفاوت از رستاخیز دارند و آن را بازگشت به زمین به شکل دیگری میدانند یا آن را تماما روحانی میدانند اما امید رستاخیز کتابمقدس، یعنی پیام انجیل مسیح، سخن از رستاخیز حقیقی از مردگان و داوری شدن در پیش روی تخت عیسای مسیح خداوند است. و نیکان برای حیات ازلی و شریران برای عذاب ازلی) آیا ما که از زمینه اسلام آمده ایم چنین امید روشن و واضحی به رستاخیز خود از مرگ داشتیم اگر داشتیم آیا امید به حیات ازلی و شراکت جلال خدای قدوس را داشتیم یا اینکه به انشالله ها و اگر خدا مدد کند و یا به امید خدا، وصل بودیم و در واقع هیچ امیدی نداشتیم؟
۵-بی خدا در دنیا
یعنی در دنیایی که خدا آن را خلق کرد بودید اما بدون خدا در فکر و باور و اعمال و احساس خودتان بودید. یا اینکه خدا داشتید اما آیا او با شما رابطه داشت؟ آیا شما را میشناخت چرا که او در شما شناخته شده بود و شما تشنه و گرسنه حضور او بودید. همه خدا دارند اما هر خدایی خدا نیست. هر خدایی خدای زنده نیست. خدایی نیست که با ما رابطه داشته باشد و ما با او و ما بواسطه رابطه با او با دیگران رابطه داشته باشیم جز خدای زنده کتابمقدس که روزی خود را به شکل و شمایل عیسای مسیح بر روی زمین بر همه اشکار ساخت. و او فرمود هر کس او را دیده است( یعنی هم به چشم جسمانی و هم چشم دل،) پدر را دیده است.( یوحنا ۱۴ : ۹ )
در غلاطیان پولس رسول میگوید: « لیکن در آن زمان چون خدا را نمیشناختید آنانی را که طبیعتا خدایان نبودند بندگی میکردید.» ( ۴ : ۸ ) یعنی خدا داشتند اما این خدایان خدا نبودند. اشعیاء نبی میگوید: «خداوند پادشاه اسراییل و یهوه صبایوت که ولی ایشان است چنین میگوید من اول هستم و من آخر هستم و غیر از من خدایی نیست...ترسان و هراسان مباشید، آیا از زمان قدیم ترا اخبار و اعلام ننمودم و آیا شما شهود من نیستید؟ ایا غیر از من خدایی هست؟ البته صخره ایی نیست و احدی را نمیشناسم.» ( اشعیاء نبی ۴۴ : ۶ و ۸ ) یهوه خدای کتابمقدس، خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب، هیچ خدایی جز خود را به رسمیت نشناخته و نخواهد شناخت. نه به این معنا که فقط خدای این سه نفر بود و خدای نسل و قوم دیگر روی زمین نیست و نبود، ابدا! بلکه خدایی که خود را و شخصیت خود را و اعمال دست خود را در زندگی این سه نفر، به روشنی و به وضوح آشکار ساخت طوری که نسلی از آنها بدنیا آمد که آن نسل از این خدای زنده و حقیقی سخن گفتند.
ما چه؟ آیا الله ما خدای زنده و حقیقی کتابمقدس بود؟ بنظر میرسید که خدا داشتیم اما ایا حقیقتا داشتیم؟ اگر داشتیم آن خدا چگونه خود را در رابطه خود با ما و ما با او و ما با همدیگر خود را اشکار کرده بود؟
اگر بخواهیم یک جمعبندی داشته باشیم باید بگوییم که در ایه ۱۱ پولس رسول به ایمانداران افسس میگوید که روزی به آنها توسط یهودیان با توهین و خواری نگاه کرده میشد. میگوید که اهل ختنه شما را نامختونان خطاب میکردند. و با دادن این لقب در واقع شما را پست و بقولنا کافر و حتی « سگ » میخواندند. این را پولس نمیگوید اما تمام این القاب در نام « نامختون» گنجانده شده بود و یهودیان آن را در خطاب کردن اقوام دیگر بکار میبردند. اما اگر دقت کرده باشید در ایه بعد پولس رسول به این موضوع ختنه هیچ تمرکزی نمیکند اما بلافاصله از یک تفاوت ریشه ایی و عمیق سخن میگوید که هیچ به ختنه شدن یا نشدن ربطی نداشت، بلکه به باور و جهان بینی آنها. پس او در آیه ۱۲ پنج ماحصل جهان بینی و باور گذشته ایمانداران غیریهودی را نام برد: که آنها از مسیح جدا بودند و به تمامی وعده های داده شده خدا به قوم برگزیده خود اجنبی و هیچ از عهدهای خدا با قوم اسراییل باخبر نبودند پس بیگانه بودند و نهایتا از برکات آسمانی خدا در مسیح هیچ نمیدانستند. اما یکبار دیگر برای این حرف ربط « لیکن »! همانطور که آن را بالاتر درست پس از پایان آیه سوم، در آغاز آیه ۴ بکار برده بود، اینجا هم پس از اینکه در پنج مورد شرایط وخیم و ورشکسته روحانی غیریهودیان ایمانداران شهر افسس را نام میبرد با این حرف ربط لیکن ادامه میدهد که « لیکن الحال در مسیح عیسی شما که در آن وقت دور بودید به خون مسیح نزدیک شده اید.»
پولس مجددا حرف اضافه « در » را که از ابتدای نامه خود آغاز کرده بود را ادامه میدهد. نه توسط کارهای خودتان یا معلومات خودتان یا تقوی و پرهیزکاریهای خودتان بلکه « در مسیح » شما که روزی منفور قوم بودید و به دور از تمامی برکات وعده در خدای زنده اسراییل، درست زمانی که به دلیل آن پنج انگیزه شما از خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب، پدر خداوند ما عیسای مسیح دور بودید، دور بودید هم به این معنا که از حیث فاصله ایی فیزیکی با اسراییل و سرزمینی که خداوند به نسل برگزیده خود بخشیده بود که در آن نجات دهنده بدنیا آمده دور بودید و در سرزمینی دور میزیستید و هم اینکه از حیث روحانی در رابطه خود با خدای اسراییل دور بودید. از حضور پرجلال خدا و روح القدس خدا که در ایمان به مسیح به همه بعنوان هدیه داده میشود دور بودید. از خدایی دور بودید که خدای عهدها و خدایی پرفروغ است.
در اشعیاء نبی میخوانیم: « خداوند که آفریننده ثمره لبها است میگوید بر آنانی که دورند سلامتی باد و بر آنانی که نزدیکند سلامتی باد و من ایشان را شفا خواهم بخشید.» ( اشعیاء ۵۷ : ۱۹ ) پطرس رسول در موعظه روز پنطیکاست خود همین وعده نجات خداوند را به همه مردم میدهد. « زیرا که این وعده است برای شما و فرزندان شما و همه آنانی که دوراند یعنی هر که خداوند خدای ما او را بخواند.» ( اعمال ۲ : ۳۹ ) پولس رسول در باره ماموریت داده شده به او توسط عیسای خداوند چنین میگوید: «او به من گفت روانه شو زیرا که من ترا به سوی امتهای دور میفرستم.» ( اعمال ۲۲ : ۲۱ )
پولس میگوید چون در آن زمان، درست در زمانی که در خطاها و گناهان خودتان مرده بودید و درست زمانی که از مسیح جدا و از عهدها و وعده ها دور بودید، سپس میگوید: « به خون مسیح نزدیک شده اید.» قبلا دور بودید اگنون نزدیک شده اید. دو مطلب حایز اهمیت است:
۱-به خون مسیح
۲-نزدیک شده اید.
در باره مطلب اول، عامل این از بین رفتن فاصله و دوری بین اقوام غیریهود فقط بدلیل صلیب مسیح و خون ریخته شده عیسای مسیح بود. در آیه ۷ باب اول خوانده بودیم که « که در وی بسبب خون او فدیه یعنی آمرزش گناهان را به اندازه دولت فیض او یافته ایم.» بدون ریختن خون عیسای مسیح بعنوان کفاره گناهان هیج فاصله ای هرگز از بین نمیرفت. در کولسیان گفته بود: «و اینکه بوساطت او همه چیز را با خود مصالحه دهد چونکه به خون صلیب وی سلامتی را پدید آورد.» ( ۱: ۲۰ ) نویسنده عبرانیان به درستی نوشته است که: عبرانیان ۹ : ۲۲ ” و بحسب شریعت، تقریباً همه چیز به خون طاهر میشود و بدون ریختن خون، آمرزش نیست. “ نگاه کنید به حرف اضافه به، عامل نزدیک شدن ما را، اعمال ما نمیداند. شریعت ما نمیداند. خوبی های ما نمیداند. دانش ما نمیداند. عامل نزدیک شدن، نزدیک شدن به خدای قدوس را، خون مسیح میداند: به خون مسیح. خون مسیح، صلیب مسیح، قربانی شدن مسیح بر صلیب بعنوان کفاره گناهان تمامی انسانها، مانند آن تنها پلی بود که قادر بود بین فاصله غیرقابل دسترسی ما و نزدیک شدن ما به خدا گذاشته شده و ما در ایمان به عیسای خداوند از روی این صلیب به وسیله این صلیب، به خدای قدوس نزدیک شویم. ما باید از روی این پل تا زمانی که زنده هستیم عبور کنیم. یعنی امروز! همین امروز مادامی که زنده هستید باید این پل را باور کنید و به او ایمان بیاورید. هیچ پل دیگری پس از مرگ وجود ندارد که ما را به جهنم یا بهشت ببرد! ما چون چشمان پس از مرگ باز شد، یا خودمان را در آغوش مسیح خداوند خواهیم دید، در منزل های که برای همه ما مهیا کرده است، یا خودمان را در جهنم در عذاب ابدی و دایمی.
۲-نزدیک شده اید
یک بار دیگر باید تاکید کنیم: این ما نبودیم که نزدیک شدیم، چرا ما نه؟ زیرا در ۲: ۱ خواندیم که ما در خطاها و گناهان خود مرده بودیم. آدم مرده تکان نمیخورد! آدم مرده از حیث روحانی که از خدا دور است و در فساد و شرارت و گناهان خود مرده است نمیتواند به خدا نزدیک شود بلکه این خود خداست که به او نزدیک شده است، این خود خداست که به دنبال این انسان مرده آمده است، و او برای دو هزار سال است که هنوز میاید! چرا؟ فیض عظیم خدا! «ما را نیز که در خطایا مرده بودیم با مسیح زنده گردانید زیرا که محض فیض نجات یافته اید.» ( ۲ : ۵ ) و در نامه رومیان میخوانیم: « لکن خدا محبت خود را در ما ثابت میکند از اینکه هنگامی که ما هنوز گناهکار بودیم مسیح در راه ما مرد.» ( رومیان ۵ : ۸ )
این نزدیک شدن در نمای کلی الهیات مسیحی، در حقیقت نزدیک شدن به خود خدا و حضور پرجلال خداست. ما انسان گناهکار و ناپاک دل و ناپاک لب چگونه میتوانستیم به خدایی قدوس و مهیب نزدیک شویم؟ این ترس نزدیک شدن به خدای قدوس در کتاب خروج میخوانیم به زیبایی ترسیم شده است. وقتی یهوه به موسی فرمان میدهد که نزد او بالای کوه برود، قوم را از نزدیک شدن منع میکند: «و حدود برای قوم از هر طرف قرار ده و بگو با حذر باشید از اینکه به فراز کوه برآیید...و خداوند به موسی گفت پایین برو و قوم را قدغن نما مبادا نزد خداوند برای نظر کردن از حد تجاوز نمایند که بسیاری از ایشان هلاک خواهند شد.» ( خروج ۱۹ : ۱۲- ۱۳ و ۲۱ ) و در زمان تثبیت عهد خود با قوم این فقط موسی بود که نزدیک خداوند شد. « و به موسی گفت نزد خداوند بالا بیا و تو و هارون و ناداب و ابیهو و هفتاد نفر از مشایخ اسراییل و از دور سجده کنید. و موسی تنها نزدیک خداوند بیاید و ایشان نزدیک نیایند و قوم همراه او بالا نیایند.» ( خروج ۲۴ : ۱- ۲ )
ما در باور گذشته خود گمان داشتیم که نزدیک به خدا هستیم. نماز میخواندیم، روزه میگرفتیم، صدقه به فقرا میدادیم و کار خوب میکردیم. ما گمان میکردیم به خدا نزدیک بودیم، کمااینکه امروز تمامی اهل سرزمین ما چنین گمان میکنند. این نیست که ما تلاش میکنیم که نزدیک خدا بیاییم، ما هرگز قادر نیستیم. شاید بتوانیم، اما نه زیاد! عزیزان اگر خود خدا نزدیک ما نیاید ما نمیتوانیم و قادر نیستیم نزدیک خدا برویم. در دین و باور مذاهب دنیا، یهود و اسلام و کاتولیک و بهایی و هندو و بودیست مدام تلاش انسانی ماست که به ما این را توجیح میکنند که ما نزدیک به خدا هستیم. اگر شریعت انسانی و داده شده به انسان قابل به دادن آن وجدان بی عیب بود، خداوند هرگز از جانب نبی به عهد تازه و شریعت تازه در مسیح وعده نمیداد. شریعتی که در قلب ما کاشته شده است، ما با خدا رابطه ای مستقیم و شناختی نزدیک بواسطه عیسای مسیح داریم، و او گناهان ما را که در مسیح آمرزیده است هرگز به یاد نخواهد آورد. و دلی تازه و شریعتی تازه در روح القدس به ما خواهد داد، تا در گناه مرده و در مسیح زندگی کنیم. هر روز.
خلاصه این بخش
پولس رسول به ایمانداران افسس که غیریهودی بودند دو تا گذشته را یادآوری میکند: گذشته ایی که یهودیان آنها را نامختون لقب میدادند و با این لقب آنها را خوار میکردند. در حالی که خود یهودیان آنچه که به آن میبالیدند یعنی ختنه، چیزی نبود جز یک عمل جسمانی. یهودیان این را درک نکردند. درک نکردند که خداوند یهوه در دادن ختنه به ابراهیم در حقیقت نشانه عهد خود را به ابراهیم داد: از من اطاعت کن و من ترا برکت میدهم. نه تنها ترا بلکه فرزندان ترا. اسراییل از این سقوط کرد. غیراسرایلیان نیز از این سقوط کردند زیرا خدای حقیقی را نپرستیدند بلکه بتها را.
پولس به آنها یادآوری میکند که روزی آنها با خدای اسراییل، خدای زنده و قدوس و پرفیض اجنبی بودند. دور بودند از عهدها و وعده ها و پیمانها. اما خدا را شکر که خود خدا با خون فرزند خود عیسای مسیح آنها را که روزی دور و گم بودند را به نزد خود آورده و امروز در حضور خدای قدوس به سر میبرند.
خدا را حقیقتا هزاران بار شکر برای خون نه تنها ارزشمند بلکه قدرتمند عیسای مسیح، زیرا درست زمانی که ما در خطاها و گناهان خود مرده بودیم، دور بودیم، گمشده بودیم، ابتدا ما را زنده کرد، سپس ما را برخیزانید و آنگاه ما را به حضور خدای پرجلال و قدوس نزدیک ساخت. ما را در خود به خدای قدوس و پرجلال نزدیک ساخت.
ادامه دارد...